ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ “ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ”
ΠΕ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ -ΦΑΡΑΓΓΙΤΑΚΗΣ
ΤΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ – ΟΡΕΙΝΟΣ – ΣΜΠΑΡΟΥΝΗΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΓΝΩΣΗ & ΚΟΙNΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ – ΠΑΠΑΖΗΣΗ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ – ΠΕΕΚΠΕ – ΙΩΑΝΝΟΥ
ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Εισαγωγή από την εισήγηση του Γιώργου Φαραγγιτάκη στο σεμινάριο Εκπαιδευτικών Α/θμιας Εκπαίδευσης της Αττικής (Ιανουάριος 2016)
Για να το διαβάσετε κάντε κλικ εδώ: ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
_______________________________________________
ΝΕΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ
Αγαπητοί συνάδελφοι, από τον Παναγιώτη Πήλιουρα πήραμε την παρακάτω ενημέρωση που θέτουμε στη διάθεσή σας.
Ρίξτε μια ματιά ή και κατεβάστε τα κυπριακά σχολικά εγχειρίδια των μαθηματικών τα οποία έχουν γραφτεί με βάση τα νέα κυπριακά Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών. Έχουν ενδιαφέρον και είναι αξιοποιήσιμα.
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/mathimatika/did_yliko_a_taxi.html
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/mathimatika/did_yliko_b_taxi.html
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/mathimatika/did_yliko_c_taxi.html
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/mathimatika/did_yliko_d_taxi.html
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/mathimatika/did_yliko_e_taxi.html
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/mathimatika/did_yliko_st_taxi.html
Δείτε και τα αντίστοιχα των Ελληνικών (δηλαδή της Γλώσσας) εδώ:
http://www.schools.ac.cy/klimakio/Themata/ellinika/did_yliko_a_taxi.html
______________________________________________________________
ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ
Αγαπητοί φίλοι, μετά την ημερίδα μας για τον πόλεμο και την προσφυγιά, αρχίζουμε τη συγκέντρωση υλικού που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση για την ειρήνη. Περιμένουμε τη συμβολή σας και για τον εμπλουτισμό του υλικού αλλά και για παιδαγωγικές προτάσεις αξιοποίησης.
Γ.Φαραγγιτάκης
Ύπατη Αρμοστεία – Εκπαιδευτικά Προγράμματα
Ύπατη Αρμοστεία – Εκπαιδευτικό Υλικό
Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΠΟΙΗΣΗ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
ΜΟΥΣΙΚΗ
Καταχνιά – Χρήστος Λεοντής/Κώστας Βίρβος
Μίκης Θεοδωράκης – Μαουτχάουζεν
ΕΙΡΗΝΗ-Τ.ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΟΥ-Γ.ΡΙΤΣΟΣ
Οι ελιές οι φουντωμένες-Κώστας Χατζής
ΒΙΒΛΙΑ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
________________________________________________
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΝΟΨΕΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΠΕΕΚΠΕ ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ
Aγαπητοί Συνάδελφοι,
Ο Σύλλογός μας θα πραγματοποιήσει στις 5 Νοεμβρίου το απόγευμα Ημερίδα στο ΚΠΕ Αργυρούπολης με θέμα: «Πόλεμος, αίμα, τρόμος, καταστροφές, προσφυγιά, αλληλεγγύη, ειρήνη».
Στην Ημερίδα θα παρουσιαστεί οπτικοακουστικό υλικό, το πρόγραμμα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, θα συνθέσουμε ιστολόγιο πηγών που μπορούν να αξιοποιηθούν εκπαιδευτικά και θα συγκεντρώσουμε υλικά που θα μοιράσουμε σε πρόσφυγες και μετανάστες. Ζητάμε να γνωστοποιήσετε την Ημερίδα και στις εκδηλώσεις της Περιβαλλοντικής Εβδομάδας ώστε η συμμετοχή να είναι αυτή που αντιστοιχεί στη σοβαρότητα του προβλήματος.
Για τη συνέχεια του άρθρου του Γιώργου Φαραγγιτάκη πατήστε εδώ
________________________________________________________________
ΑΙΘΙΟΠΙΑ: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Ο συνάδελφος εκπαιδευτικός και μέλος της Ένωσής μας κ. Βασίλης Κωνσταντινίδης (ΠΕ04.05, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας του ΚΠΕ Αργυρούπολης)
εκτός από τα πολλά προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που έχει εκπονήσει, έχει οργανώσει και ηγηθεί πολλών περιηγήσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ένα από αυτά τα οδοιπορικά παρουσίασε και σε ημερίδα της Ένωσής μας στις 19 Νοεμβρίου 2014. Μέρος του πλούσιου φωτογραφικού και πληροφοριακού υλικού της ημερίδας περιλαμβάνεται στην παρακάτω παρουσίαση:
________________________________________________________________
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΥΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Ο συνάδελφος εκπαιδευτικός και μέλος της Ένωσής μας κ. Βασίλης Κωνσταντινίδης έχει εκπονήσει πολλά προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα το νερό και τα πέτρινα γεφύρια σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Στην πορεία των χρόνων έχει επιμεληθεί ημερολογίων με πλούσιο φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό το οποίο μπορεί να είναι χρήσιμο σε συναδέλφους που εκπονούν σχετικά περιβαλλοντικά προγράμματα:
Ημερολόγιο 2015 – Ανατολική & Νότια Αρκαδία
Ημερολόγιο 2014 – Βόρεια Αρκαδία
Ημερολόγιο 2013 – Κεντρική Πίνδος
Ημερολόγιο 2012 – Ανατολική Πίνδος
_______________________________________________________
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΥΠΑΙΘΡΙΩΝ ΒΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Π.Ε.
Παρακάτω μπορείτε να δείτε την παρουσίαση της κυρίας Φλογαΐτη που έκανε στην Ημερίδα του ΣΕΠ ” Ο ρόλος των υπαίθριων βιωματικών δραστηριοτήτων στην Π.Ε.” τον Ιούνιο 2014.
_______________________________________________________
ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΑΡΑΓΓΙΤΑΚΗ ΓΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ
Δείτε όλο το άρθρο εδώ: ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Γ. ΦΑΡΑΓΓΙΤΑΚΗ
Μετά τις εθνικές εκλογές του Σεπτέμβρη του 2012 μια νέα ηγεσία ανέλαβε την πολιτική διοίκηση του ΥΠΑΙΘΠΑ. Οι αποφάσεις που εκδόθηκαν από τότε και η όλη λειτουργία του τομέα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που μας ενδιαφέρει, μπορούμε να πούμε ότι επιδέχονται πολύπλευρη κριτική. Γενικά επειδή ούτε η περίοδος 2009-2012 ήταν συγκριτικά καλύτερη έχουν συσσωρευθεί μέχρι σήμερα δεκάδες θέματα που χρειάζονται αντιμετώπιση. Υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό με την απαιτούμενη επάρκεια και τις ικανότητες για να ασχοληθεί; Πιστεύω ότι, όπως έχει δείξει το παρελθόν, υπάρχει σημαντικός αριθμός στελεχών και εκπαιδευτικών τάξης που θα μπορούσαν, αν βάλουν στην άκρη τα προσωπικά και τα κομματικά, να δουλέψουν συλλογικά και να προκύψει ένα θετικό αποτέλεσμα για την παιδεία στη χώρα μας στο σπουδαίο τομέα της εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Ο τομέας αυτός γίνεται ολοένα και πιο επίκαιρος και χρήζει επιτακτικά ενίσχυσης λαμβανομένων υπόψη των παγκοσμίων εξελίξεων αλλά και της εθνικής αναγκαιότητας για βιώσιμη ανάπτυξη. Η οξύτητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων, η υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής αλλά και οι απειλές για την ίδια τη ζωή καθιστούν επιτακτική όσο ποτέ την ανάγκη μακροχρόνιου πολιτικού σχεδιασμού πυλώνας του οποίου πρέπει να είναι η παιδεία ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών και ο συντονισμός σε επίπεδο κοινωνίας.
Επειδή ο καθένας πρέπει να εποικοδομεί αξιοποιώντας τα θετικά του παρελθόντος και μια που στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕΕΚΠΕ) το χειμώνα έγινε μια αποτίμηση της εικοσαετίας, καταθέτω κι εγώ τις απόψεις μου οι οποίες απευθύνονται σε όσους και από οποιοδήποτε επίπεδο ενδιαφέρονται για το θεσμό ή εμπλέκονται με αυτόν. Πρόθεσή μου είναι να συμβάλλω στο σχετικό διάλογο, ώστε να δοθούν αποτελεσματικές λύσεις με προοπτική και να γίνουν ουσιαστικές βελτιώσεις στο σχεδιασμό, στην οργάνωση, στη διοίκηση και στην εφαρμογή του θεσμού της εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Ίσως θα ήταν χρήσιμο από την αρχή να θυμίσω ότι εμπλέκομαι εδώ και τριάντα χρόνια με το θεσμό τόσο ως εκπαιδευτικός τάξης όσο και από μια σειρά άλλων θέσεων στις Διευθύνσεις Σπουδών και ΣΕΠΕΔ του Υπουργείου Παιδείας, στον εθνικό συντονισμό των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ), στο συντονισμό της Αττικής, στο ΚΠΕ Αργυρούπολης, στο κεντρικό Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΕΚΠΕ και στη Διοικούσα Επιτροπή της Αττικής, στις συνεργασίες με κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς, στις διεθνείς συνεργασίες, κ.α. Επίσης επισημαίνω ότι δεν επιδιώκω σε καμία περίπτωση την ικανοποίηση κάποιου προσωπικού συμφέροντος, αφού βρίσκομαι στο τέλος της εκπαιδευτικής μου σταδιοδρομίας υπηρετώντας την τελευταία τετραετή θητεία μου ως Υπεύθυνος του ΚΠΕ Αργυρούπολης.
Οι απόψεις μου και οι προτάσεις μου δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εκληφθούν ως έκφραση αντιπαλότητας απέναντι σε άλλα πρόσωπα του χώρου μας που δεν συμφωνούν μαζί μου. Πρέπει όλοι μαζί ανοιχτά και δημόσια να τα συζητήσουμε όλα μήπως και μπορέσουμε να διαμορφώσουμε συλλογικά καλύτερες προϋποθέσεις για το μέλλον της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία.
Για την συνέχεια του άρθρου πατήστε εδώ: ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Γ. ΦΑΡΑΓΓΙΤΑΚΗ
ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΚΑΣΣΙΜΗ ΣΤΙΣ 8-6-2013
Δείτε το άρθρο εδώ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 11-6-13
Αγαπητή κυρία Κασσίμη,
Στο άρθρο σας στην Καθημερινή της 8ης Ιουνίου ’13 σχετικά με την πιλοτική διαχείριση του προγράμματος «Πράσινο Σχολείο» της Ερασμείου Ελληνογερμανικής Σχολής με στήριξη της Περιφέρειας Αττικής και επειδή πιθανότατα λόγω έλλειψης ενημέρωσης δημιουργείται στους αναγνώστες εικόνα που αδικεί την πολύχρονη μεγάλη προσπάθεια στον τομέα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τόσο από την πλευρά των εκπαιδευτικών και των Σχολείων όσο και από την πλευρά του υπάρχοντος πλαισίου του Υπουργείου Παιδείας παρακαλούμε για την πληρέστερη ενημέρωση των αναγνωστών σας να δημοσιεύσετε στη στήλη σας και τα εξής:
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.) υλοποιείται θεσμοθετημένα με πολύμηνα προγράμματα στα Ελληνικά Σχολεία από το 1990. Τα προγράμματα πραγματοποιούνται εντός σχολικού ωραρίου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και εκτός ωραρίου στη Δευτεροβάθμια. Κάθε σχολική χρονιά υλοποιούνται χιλιάδες τέτοια προγράμματα σε όλη την Ελλάδα με πλούσια θεματολογία, σύμφωνα με οδηγίες που δίνει το Υπουργείο Παιδείας στο οποίο λειτουργεί και σχετική Διεύθυνση (Σ.Ε.Π.Ε.Δ.) όπως και αρμόδιο Τμήμα Αγωγής Υγείας και Περιβαλλοντικής Αγωγής. Σε κάθε Δ/νση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης της χώρας υπάρχει Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών Δραστηριοτήτων επιλεγμένος από Υπηρεσιακό Συμβούλιο, ο οποίος ασχολείται με το συντονισμό και τη συμβουλευτική των εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν αυτά τα προγράμματα. Σε όλη τη χώρα λειτουργούν εξήντα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) τα οποία παρέχουν μονοήμερα ή πολυήμερα εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολικές ομάδες, επιμορφωτικά σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς, ημερίδες σε πολίτες, παράγουν εκπαιδευτικό υλικό, αναπτύσσουν θεματικές δικτυώσεις, τοπικές και διεθνείς συνεργασίες. Η θεματολογία είναι ποικίλη και καλύπτει ευρύτατο φάσμα περιβαλλοντικών θεμάτων, σύμφωνα και με τις οδηγίες της ΟΥΝΕΣΚΟ. Η μεθοδολογία στηρίζεται στις αρχές της βιωματικής προσέγγισης, της διεπιστημονικής θεώρησης, της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, του ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία, της καλλιέργειας της κριτικής σκέψης και του περάσματος από τα λόγια στις πράξεις. Τα Κέντρα αυτά είναι κατάλληλα εξοπλισμένα και στελεχωμένα με εκπαιδευτικούς που έχουν αυξημένα προσόντα σε σχέση με την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Υπάγονται στις Περιφερειακές Δ/νσεις Εκπαίδευσης (και ίσως η διοικητική Περιφέρεια θα έπρεπε να φροντίσει να ενημερωθεί για αυτά) και λειτουργούν σε συνεργασία με τους Δήμους και το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης. Χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Παιδείας, το ΕΣΠΑ και τους Δήμους. Οι Υπεύθυνοι Π.Ε. των Δ/νσεων Εκπαίδευσης και τα Κ.Π.Ε. υποστηρίζουν τα σχολικά προγράμματα, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές και συνεργάζονται με τις τοπικές κοινωνίες, τα Πανεπιστήμια και μη κυβερνητικούς φορείς.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στη Δ/νση της Ανατολικής Αττικής όπου υπάγεται η Εράσμειος Σχολή και θα μπορούσε όπως προβλέπεται να συνεργαστεί και με την Υπεύθυνη της Δ/νσεως και με το Κ.Π.Ε. Λαυρίου. Ως προς τις δικτυώσεις πρέπει να γνωρίζετε ότι εκατοντάδες σχολεία συμμετέχουν σε διεθνή, εθνικά, περιφερειακά και τοπικά θεματικά δίκτυα (για το νερό, τη θάλασσα, τα ποτάμια, τις λίμνες, τα δάση, τις πυρκαγιές, τα απορρίμματα, την ενέργεια, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τους σεισμούς, τη βιοποικιλότητα, το σχολικό κήπο, τα οικολογικά σχολεία κλπ). Μάλιστα απ’ όσο γνωρίζουμε πολλά σχολεία από την Ανατολική Αττική η Δ/ντρια της οποίας, η κυρία Ξηθάλη, είναι θερμή υποστηρίκτρια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης συμμετέχουν σε τέτοια δίκτυα («Χρυσοπράσινο Φύλλο», «Θάλασσα», «Δασικές πυρκαγιές – αποκατάσταση τοπίου» κ.ά.). Σας προτείνουμε να επισκεφθείτε τις ιστοσελίδες των Κ.Π.Ε της Αττικής:
www.kpea.gr, http://www.kpedrapetsonas.gr, http://kpe-lavriou.att.sch.gr
καθώς και άλλων Κ.Π.Ε. σε όλη τη χώρα:
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/kpe/pe/kpe.htm
Ως προς τον κύριο σύμβουλο περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής που κάνει τις μεταπτυχιακές του σπουδές, όπως έχουν κάνει εκατοντάδες συνάδελφοί μας στις επιστήμες περιβάλλοντος, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, στα παιδαγωγικά κλπ. καλό θα ήταν ξεκινώντας από την Περιφερειακή Δ/νση Εκπαίδευσης Αττικής να έρθει σε επαφή με τους εκπαιδευτικούς φορείς που εδώ και 23 χρόνια ασχολούνται με το αντικείμενο της Π.Ε.. Θα βρει και πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για το πρόγραμμά του σχετικά με την ανακύκλωση που προκύπτουν τόσο από την επιστημονική τεκμηρίωση των φορέων όσο και από την εμπειρία εκατοντάδων δημόσιων σχολείων που έχουν ασχοληθεί με το αντικείμενο.
Η διοικητική Περιφέρεια Αττικής αν πράγματι μπορεί να υποστηρίξει σχολικά προγράμματα για το περιβάλλον, ιδιαίτερα αυτή την εξαιρετικά δύσκολη περίοδο που διανύουμε λόγω της οικονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης, θα προσφέρει σημαντική υπηρεσία. Οφείλει για λόγους δεοντολογίας να απευθυνθεί ζητώντας συνεργασία στους θεσμοθετημένους φορείς της Παιδείας για το αντικείμενο αυτό. Σε κάθε περίπτωση συγχαίρουμε το Σχολείο και τους εκπαιδευτικούς για τη δημιουργική πρωτοβουλία που ανέλαβαν.
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Για τη Διοικούσα Επιτροπή
Η Γενική Γραμματέας Ο Πρόεδρος
Μάγδα Σπανού Γιώργος Φαραγγιτάκης
———————————————————————————–
Ημερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ΠΕΕΚΠΕ Αττικής
20 Μαρτίου 2010 – Λεόντειο Λύκειο Πατησίων
ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ, ΩΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΝΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΧΙΖΑ, Email: dschiza@yahoo.gr
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το «περιβαλλοντικό ζήτημα» βρέθηκε στο προσκήνιο του προβληματισμού μας από δυο αλληλοσυνδεόμενες συγκυρίες της εποχής: την κρισιμότητα των οικολογικών διαταραχών που έθεσαν υπόψη μας οι επιστήμες της φύσης και το αίτημα για την προστασία του «φυσικού είναι», το οποίο ενεργοποίησαν κινήματα πολιτών και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, στις αναπτυγμένες, κυρίως, κοινωνίες. Ενώ, το γεγονός ότι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτέλεσε τμήμα των σχολικών προγραμμάτων ή και διαπέρασε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα της σχολικής αγωγής, δεν ήταν παρά η υποχρέωση της Εκπαίδευσης να ανταποκριθεί στην πρόκληση του «περιβαλλοντικού ζητήματος», εφοδιάζοντας τις νέες γενιές των πολιτών με την «αναγκαία προς τούτο γνώση».
Αυτήν την «αναγκαία γνώση», θα θέσουμε στον πυρήνα των συλλογισμών που θα αναπτύξουμε, αφού έχουμε τη γνώμη ότι όχι μόνο δεν εδράζεται σε αντιλήψεις οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία των σύγχρονων κοινωνιών προς την αντιμετώπιση του «περιβαλλοντικού ζητήματος» αλλά αποτελούν οι ίδιες την βαθύτερη αιτία που το γέννησε.
Για το ζήτημα της φύσης και των δυνατοτήτων της ανθρώπινης γνώσης έχουν γραφτεί αμέτρητα κείμενα, αφού οι ρίζες του εντοπίζονται στην κλασική αρχαιότητα. Η συστηματική, ωστόσο, ενασχόληση με το «τι είναι γνώση», «πώς θεμελιώνεται», «πώς εξελίσσεται» και «πώς μεταβιβάζεται από τον έναν άνθρωπο στον άλλο», ξεκίνησε τον δέκατο έβδομο αιώνα, τον γνωστό ως «αιώνα της μεθόδου».
Με βασική ιδέα τη δυνατότητα της «βέβαιης» γνώσης (θετικισμός) και κεντρικό ζητούμενο τις «έγκυρες πηγές» και την «εξήγηση» των φαινομένων, αναδύθηκε η ορθολογιστική-θετικιστική θεμελίωση της γνώσης, η οποία κατάφερε να δημιουργήσει το πιο παραγωγικό, ανθεκτικό αλλά και αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, με το οποίο συντάχθηκε η ανθρώπινη σκέψη μέχρι σήμερα, τον θετικισμό-ορθολογισμό.
Η μεταφορά του θετικισμού-ορθολογισμού από το πεδίο των φυσικών στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών, δημιούργησε μια «λειτουργιστική» αντίληψη για τα κοινωνικά φαινόμενα -και συνεπώς για την εκπαίδευση- στο πλαίσιο της οποίας α) το εκπαιδευτικό μας σύστημα λειτουργεί στο όνομα του ορθού λόγου β) η διδασκαλία-μάθηση υποβιβάστηκε σε μια τυποποιημένη πρακτική που μεταβιβάζει το σώμα των επιστημονικών γνώσεων, «αναπλαισιωμένων» σε σχολική εκδοχή, στους μαθητές γ) ο κόσμος της ανθρώπινης δι-υποκειμενικής εμπειρίας αντικαταστάθηκε από τις περιγραφές του κόσμου που κατασκεύασε η σύγχρονη επιστήμη δ) δημιουργήθηκαν ανθρώπινα υποκείμενα που αδυνατούν να αναγνωρίσουν τον κόσμο που μοιράζονται με τους άλλους ανθρώπους στις «περιγραφές του κόσμου» που διδάσκονται και, εν τέλει ε) οι ανθρώπινες προσδοκίες να ανακαλύψουν «δυνατότητες κατανόησης και συνεργατικού μετασχηματισμού» του κόσμου, υποτάχθηκαν στο σύστημα που τον «εξηγεί».
Μέσα σ’ αυτό, το ήδη εγκατεστημένο, γνωσιοθεωρητικό πεδίο εμφανίστηκε η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και, όπως ήταν φυσικό δέχτηκε έντονες επιδράσεις. Οι προσπάθειες των εκπαιδευτικών να ανοιχτούν σε βιωματικές, διεπιστημονικές, διαθεματικές και ολιστικές προσεγγίσεις, έγιναν χωρίς οι ίδιοι να έχουν αποστασιοποιηθεί από τη θετικιστική-ορθολογιστική τους παιδεία και χωρίς να έχουν αποδεσμευτεί από το κυρίαρχο ερώτημα του εκπαιδευτικού «ποιες έγκυρες και αντικειμενικές πληροφορίες για το περιβάλλον πρέπει να διδάξω στους μαθητές μου».
Ωστόσο, στα βασικά κείμενα της Περιβαλλοντικής υπάρχουν ρητές αναφορές που τοποθετούνται κριτικά απέναντι στον ακραίο θετικισμό-ορθολογισμό (Τιφλίδα, 1977), για να του χρεώσουν -σε ένα πρώτο επίπεδο, το επίπεδο της ανθρώπινης σκέψης- τη συρρίκνωση της επιστημονικής θεώρησης της πραγματικότητας και -σε ένα δεύτερο επίπεδο, το επίπεδο της ανθρώπινης πράξης- το «περιβαλλοντικό ζήτημα». Με βάση αυτήν την κρίσιμη επισήμανση των κειμένων της Τιφλίδας, είμαστε υποχρεωμένοι να στραφούμε σε εκείνες τις διατυπωμένες αλλά περιθωριοποιημένες παιδαγωγικές θεωρίες που θεμελιώνονται εκτός του θετικισμού-ορθολογισμού, στις κοινωνικές και κοινωνιογνωστικές παιδαγωγικές θεωρίες.
Κοινό χαρακτηριστικό της Περιβαλλοντικής -και ιδιαίτερα της Εκπαίδευσης για τη Βιωσιμότητα- με τις κοινωνικές και κοινωνιογνωστικές παιδαγωγικές θεωρίες αποτελεί η άποψη πως η εκπαίδευση αποσκοπεί στην παράλληλη ανάπτυξη των δυνατοτήτων του ανθρώπου και των ανθρώπινων κοινωνιών. Mια τέτοια άποψη για την εκπαίδευση, αναγνωρίζει σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ ανθρώπινων δικαιωμάτων και κοινωνικών αιτημάτων, μεταξύ υποκειμενικών προσδοκιών και κοινωνικά θεσμισμένων αξιών και εν γένει μεταξύ υποκειμενικότητας και συλλογικότητας. Και, το σημαντικότερο, πηγάζει από το όραμα για το συνεργατικό, συμμετοχικό μετασχηματισμό της πραγματικότητας, από την αναζήτηση της ανθρώπινης και κοινωνικής βάσης του σχολείου και από την προσδοκία να δημιουργήσουμε παιδαγωγικές και διδακτικές καταστάσεις ικανές να προάγουν τις δημοκρατικές διαδικασίες.
Το όραμα αυτό, για να αναπτυχθεί και να ωριμάσει προαπαιτεί ένα πλαίσιο σκέψης τα οποίο να αναδεικνύει τις σχέσεις εξάρτησης της προσωπικής ζωής από την κοινωνική και να αποσκοπεί στην ικανότητα του ανθρώπου να τις αναγνωρίσει και να τις αμφισβητήσει. Προαπαιτεί, με άλλα λόγια την κοινωνικά κριτική θεμελίωση της γνώσης, η οποία γεννήθηκε από τη Σχολή της Φρανκφούρτης και, κατά μια έννοια, παραπέμπει στον κριτικό στοχασμό πάνω στις πράξεις και τη ζωή του ανθρώπου, ο οποίος γεννήθηκε από τον Σωκράτη και τις σωκρατικές ιδέες.
Η γνώση στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση θα αποκτήσει κοινωνικά κριτική διάσταση, αν κάνουμε δυο παραδοχές. Πρώτο, αν δεχτούμε ότι το Περιβάλλον αποτελεί ένα ανθρώπινο δημιούργημα, άρρηκτα συνδεδεμένο με τους κοινωνικούς θεσμούς, τους κανόνες δικαίου και τον ίδιο τον άνθρωπο, οι οποίοι δεν υπόκεινται σε τυπικές διαδικασίες ελέγχου της ορθότητάς τους. Δεύτερο, αν δεχτούμε ότι το Περιβάλλον μας θα μπορούσε να ήταν ή να γίνει διαφορετικό, από τον άνθρωπο-ενεργό πολίτη ή φορέα κοινωνικο-πολιτικών και πολιτισμικών αλλαγών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
| Γέμτος, Π. (1985) Μεθοδολογία των Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα : Παπαζήσης | |
| Δίτσιου, Μ. (2006) Η Δεκαετία της Εκπαίδευσης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Περιοδικό της Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε «για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Άνοιξη-Καλοκαίρι 2006, Τεύχος 36, σελ. 9-11 | |
| Κουζέλης, Γ. (1996α) Η Φαντασία στην Επιστήμη, στο Κουζέλης, Γ. και Ψυχοπαίδης, Κ. (Επιμ), Επιστημολογία των Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα : Νήσος | |
| Κουζέλης, Γ. (1996β) Το Επιστημολογικό Υπόβαθρο των Επιλογών της Διδακτικής, στο Ματσαγγούρας, Η. (επιμ.) Η Εξέλιξη της Διδακτικής, Αθήνα : Gutenberg, σελ. 183-192 | |
| Ματσαγγούρας, Η. (1996) Η Εξέλιξη της Διδακτικής, Επιστημολογική Θεώρηση, Αθήνα : Gutenberg | |
| Ματσαγγούρας, Η. (2000) Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η Κριτική Σκέψη στη Διδακτική Πράξη, Αθήνα: Gutenberg | |
| Παπαδημητρίου, Ε. (1988) Θεωρία της Επιστήμης και Ιστορία της Φιλοσοφίας, Αθήνα : Gutenberg | |
| Σχίζα, Κ. (2006α) Σκέψεις και Προβληματισμοί γύρω από την Εκπαίδευση για τη Βιωσιμότητα, Περιοδικό της Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε «για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Άνοιξη-Καλοκαίρι 2006, Τεύχος 36, σελ. 12-14 | |
| Σχίζα, Κ. (2008α) Συστημική Σκέψη και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αθήνα, Χρ. Δαρδανός | |
| Σχίζα, Κ. (2008β) E.Book, Η Συστημικη του Παρατηρητή σε τέσσερις φάσεις, ΚΠΕ Λαυρίου | |
| Ταμουτσέλη, Κ. (2006) Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφορία, Περιοδικό της Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε «για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Άνοιξη-Καλοκαίρι 2006, Τεύχος 36, σελ. 4-7 | |
| Carr, W. & Kemmis, S. (1997) Για μια Κριτική Εκπαιδευτική Θεωρία, (μτφρ.) Λαμπράκη-Παγανού, Α. Μηλίγκου, Ευ. Ροδιάδου-Αλμπάνη, Κ. Αθήνα : Kώδικας | |
| Checkland, P. (1981) Systems Thinking, Systems Practice, New York: Wiley & Sons | |
| Grawitz, M. (1976) Mèthodes des Sciences Sociales, Paris: Dalloz | |
| Kuhn, T. (1970) The Structure of Scientific Revolution, Chicago : University of Chicago, Γεωργακόπουλος, Γ. και Κάλφας, Β. (μτφρ), Κάλφας, Β (επιμ.) Αθήνα : Σύγχρονα Θέματα, Επιστημολογία | |
| Vygotsky, L. (1988) Thought and Language, Cambridge : M.I.T Press | |
| Zuniga, R. (1994) Collection INTERVENIR, L’ Evaluation dans l’ action, Les Press de l’ Université de Montréal (Quèbec) | |
________________________________________________
«Πόλη και Ελεύθεροι Χώροι – Μια εκπαιδευτική πρόταση»
Ημερίδα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ΠΕΕΚΠΕ Αττικής
20 Μαρτίου 2010 – Λεόντειο Λύκειο Πατησίων
Ελένη Μπαμπίλα – Μαρία Δημοπούλου – Υπεύθυνες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α΄ Δ/νσης Π.Ε. Αθηνών
Στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, καθώς αυτή εξελίσσεται σε μεγαλούπολη, άλλοτε εξαιτίας της επιβίωσης και άλλοτε του κέρδους, απαξιώνεται η αξία του δημόσιου χώρου, είτε αυτός είναι πράσινο, είτε δρόμος, πλατεία, πεζοδρόμιο. Ο δημόσιος ελεύθερος χώρος χάνει τη συλλογική του αξία και χρήση και δομείται ή χρησιμοποιείται με εμπορικούς όρους.
Η πόλη αλλάζει χαρακτήρα και όσο οι άνθρωποι επεμβαίνουν πάνω της και της δίνουν σχήμα, με κυρίαρχο υλικό το τσιμέντο, τόσο και αυτή επεμβαίνει πάνω τους και τους αλλάζει, με αποτέλεσμα από γενιά σε γενιά η έννοιες παιχνίδι, φύση, χαρά, ελευθερία, εμπιστοσύνη, θάρρος να έχουν άλλο νόημα.
Έτσι ο Ρέντζος χαρακτηρίζει τους Αθηναίους κατοίκους μιας πόλης 4Χ (Χωρίς Χαμόγελο, Χιούμορ, Χαρούμενη διάθεση).
Τα θέματα που αφορούν στο πρόσωπο της Αθήνας εξαιτίας της απουσίας πρασίνου και γενικότερα ελεύθερων χώρων, και της μορφής των υπαρχόντων, αφορά πολεοδόμους, νομοθέτες, ιστορικούς, δήμους και υπουργεία, αλλά και πολίτες. Κυρίως πολίτες. Η εκπαίδευση έχει ρόλο και λόγο και η περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να συμβάλλει τόσο με ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, όσο και με καθοριστικές δράσεις.
Για την εκπαιδευτική διαπραγμάτευση του θέματος προσεγγίζεται η διάστασή του, η οποία είναι Περιβαλλοντική (Ποιότητα – ποσότητα πρασίνου, Σημασία του πρασίνου στην πόλη, Ατμόσφαιρα, Μικροκλίμα, Συγκράτηση εδάφους, νερού, σκόνης, Ηχορύπανση, Χλωρίδα, πανίδα), Κοινωνική (Πράσινο και πόλη, Ελεύθερος/δημόσιος χώρος και πολίτης, Χρήσεις των ελεύθερων χώρων, Παιχνίδι, Ξεκούραση , Ηρεμία, Ψυχαγωγία, Αθλητισμός, Επικοινωνία, Αίτια – αποτελέσματα αλλαγών, Καταπατήσεις – εκμεταλλεύσεις/ εμπορευματοποίηση), Πολιτική (Από το δημόσιο χώρο της αρχαιότητας στα εμπορικά κέντρα, Από την σχέση των ανθρώπων στη σχέση των ρόλων, Διαχείριση των ελεύθερων χώρων), Εκπαιδευτική (Παιδαγωγική: Βιωματική εκπαίδευση, εκπαίδευση αξιών, εκπαίδευση ενεργού πολίτη, Διδακτική: Ευαισθητοποίηση / ενημέρωση , Διερεύνηση κατάστασης – αναγκών, Προτάσεις, Δράσεις).
Μέχρι τώρα στην Α΄ Δ/νση Αθηνών το θέμα προσεγγίζονταν με ατομικές προσπάθειες εκπαιδευτικών με τις μαθητικές τους ομάδες. Τη σχολική χρονιά 2009-2010 οργανώνεται από το Γραφείο Περιβαλλοντικής Εκπ/σης Α΄ Δ/νσης Π.Ε. Αθηνών Τοπικό Δίκτυο με θέμα: «Πόλη και ελεύθεροι χώροι».
Σκοπός: Να καταγραφούν το πράσινο και οι αδόμητοι χώροι της περιοχής και η σημασία τους για το περιβάλλον, την καθημερινή ποιότητα ζωής των κατοίκων με ήπιες χρήσεις. Να διαπιστωθούν τυχόν προβληματικές καταστάσεις και να ευαισθητοποιηθεί η μαθητική κοινότητα και να γίνουν οι ανάλογες δράσεις για την αποκατάστασή τους.
Στόχοι:
- Να αποκατασταθεί η έννοια του πάρκου, αίροντας τους φόβους, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις
- Να μπορούν τα παιδιά να παίζουν και να αθλούνται έξω, χωρίς χρήματα, με τις παρέες τους
- Να αποκατασταθεί η επικοινωνία στην μικρή τοπική κοινωνία
Στρατηγική του Δικτύου:
- Σεμινάρια στις 8 Οκτωβρίου στο Άλσος Παγκρατίου, στις 9 Μαρτίου στο Βύρωνα
- Αποστολή ψηφιακού και έντυπου υλικού
- Επισκέψεις στα σχολεία
- Συνεργασίες (Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Φύσης)
- Ημερίδα με τους φορείς για δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων και διάλογο
Πάρκα: Φιλοπάππου, Ευελπίδων, Πεδίον Άρεως, Ναυαρίνου, Παγκρατίου, Ζωγράφου κ.α.
Το πάρκο κομμάτι του ανοικτού σχολείου
_____________________________
Αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας στην Ανατολική Μεσόγειο τα τελευταία 25 χρόνια και η επίπτωση της στην βιολογία
Δρ. Διονύσης Ε. Ραΐτσος
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, 19013 Ανάβυσσος, Αττική, Ελλάδα
Η Μεσόγειος είναι μια μικρή κλειστή θαλάσσια περιοχή που θεωρείται μικρογραφία ενός ωκεανού. Λόγω της μικρής συνολικής μάζας η Μεσόγειος θεωρείται ότι αντιδρά στις κλιματικές αλλαγές ταχύτερα από τις ωκεάνιες μάζες και επομένως η έρευνα για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στο θαλάσσιο οικοσύστημα θα είναι πιο αποτελεσματική. Το περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλά επίπεδα θρεπτικών αλάτων και από μεγάλη βιοποικιλότητα και επομένως θεωρείται ένα σύστημα που μπορεί να απειληθεί πολύ εύκολα από ανθρωπογενή αίτια. Εξωτικά είδη εισέρχονται, επιβιώνουν και αναπαράγονται στη Μεσόγειο τόσο από τα στενά του Γιβραλτάρ, του Σουέζ και των Δαρδανελίων όσο και από τα σκάφη που διαπλέουν την περιοχή συνιστώντας απειλή για το σύστημα.
Η επίμαχη αντίληψη της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης που οφείλεται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι πλέον ευρέως αποδεκτή όπως απορρέει από παρατηρήσεις σε ξηρά και θάλασσα. Ερευνητές σημειώνουν ότι ακόμα και μικρές μεταβολές στη θερμοκρασία της «επιδερμίδας» της θάλασσας αντιπροσωπεύουν σημαντικές αλλαγές στην αποθήκευση θερμικής ενέργειας στον Ωκεανό. Υπάρχουν διάφορες έμμεσες επιδράσεις των κλιματικών αλλαγών που μπορούν να ανιχνευτούν στο θαλάσσιο περιβάλλον, αφενός στις φυσικές παραμέτρους του περιβάλλοντος αφετέρου στους θαλάσσιους οργανισμούς. Οι κλιματικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την περίοδο των ανθήσεων του φυτοπλαγκτού και την αφθονία του, οι οποίες στη συνέχεια μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τα υπόλοιπα τροφικά επίπεδα. Δεδομένου ότι το φυτοπλαγκτόν είναι η βάση της τροφικής αλυσίδας, σημαντικές αλλαγές στις χωροχρονικές κατανομές της αφθονίας θα επηρεάσουν την οικολογική αλυσίδα, τη ροή του CO2, τη βιολογική αντλία, και την παραγωγικότητα του θαλάσσιου βασιλείου.
Η ανάλυση δορυφορικών δεδομένων αποκάλυψε σημαντικές αλλαγές (αυξήσεις) στη θερμοκρασία που έχουν επέλθει σε ολόκληρη τη θάλασσα του Αιγαίου τα τελευταία 25 χρόνια. Κατά μέσο όρο η θερμοκρασία έχει ανέβει κατά 0.8 ºC, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η διαφορά θερμοκρασίας αγγίζει τους 2,5 ºC. Ωστόσο, η κατανομή της θερμοκρασίας παραμένει χωροταξικά η ίδια, δηλαδή το ανατολικό Αιγαίο είναι πιο κρύο από το δυτικό, ενώ η αλλαγή φαίνεται στην αύξηση των τιμών της θερμοκρασίας. Αν και οι αλλαγές αυτές είναι εμφανείς σε κάθε μέρος του Αιγαίου, υπάρχουν μερικές περιοχές που φαίνεται να έχουν επηρεαστεί περισσότερο από άλλες, όπως ο Σαρωνικός και ο Θερμαϊκός Κόλπος. Από τα μέσα της δεκαετίας του 90 παρατηρούμε μια ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας των ελληνικών θαλασσών που δείχνει να μην έχει τάσεις επαναφοράς σε παλαιότερες τιμές.
Λαμβάνοντας υπόψιν τη μεγάλη θερμοχωρητικότητα της θάλασσας, δηλαδή το γεγονός ότι δε μεταβάλλεται η θερμοκρασία της εύκολα, οι αλλαγές αυτές είναι πολύ σημαντικές. Όπως είναι γνωστό μεγάλες διαφοροποιήσεις στη θερμοκρασία της θάλασσας μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στο ευρύτερο κλίμα μιας περιοχής. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα με παγκόσμια δεδομένα προκύπτει πως η αλλαγή δεν είναι τοπικό φαινόμενο, αλλά μέρος της κλιματικής αλλαγής που πλήττει όλο τον πλανήτη.
Η παραμονή, επιβίωση και αναπαραγωγή εξωτικών ειδών οφείλεται κυρίως στην άνοδο της θερμοκρασίας. Η αλλαγή αυτή έχει επιτρέψει σε περισσότερα από 190 εξωτικά είδη να εισβάλουν στις ελληνικές θάλασσες, όπως ο τοξικός για τον άνθρωπο λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus), το ψάρι – φούσκα (Sphoeroides pachygaster) που μπήκε από το Γιβραλτάρ, η τροπική μέδουσα του Ειρηνικού (Phyllorhiza punctata), που εθεάθη για πρώτη φορά στη Λευκάδα το 2005, εξωτικά φύκια κ.ά. Το φαινόμενο έχει επιταχυνθεί μετά από μια απότομη αλλαγή σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο θερμοκρασιών που έχουμε εντοπίσει περίπου το 1998, οδηγώντας σε μια αύξηση 150% της εισόδου των ειδών μετά την ημερομηνία αυτή. Η ταχύτητα της εξάπλωσης ξένων ειδών είναι προφανώς πολύ πιο γρήγορη από ό,τι η ίδια η αύξηση της θερμοκρασίας, παρουσιάζοντας σημαντική προειδοποίηση για το μέλλον της βιοποικιλότητας στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Εάν συνεχίσει η θερμοκρασία του αέρα να αυξάνεται (όπως έχει προβλεφθεί) τότε πιστεύουμε ότι η θερμοκρασία της θάλασσας θα ακολουθήσει. Αυτό μπορεί να έχει δραματικές επιπτώσεις σε θαλάσσιους οργανισμούς. Περαιτέρω έρευνα χρειάζεται για να εξετάσουμε κατά πόσο αυτή η αύξηση έχει επηρεάσει τα ψάρια και το φυτοπλαγκτόν. Οι συνέπειες στη βιοποικιλότητα, την αλιεία αλλά και τον τουρισμό προβλέπονται σημαντικές, αν δεν προκύψουν ριζικές αλλαγές στην περιβαλλοντική πολιτική. Τα πρώτα αποτελέσματα του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος SESAME, που μελετά από τα τέλη του 2006 τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα δείχνουν πως η «τροπικοποίηση» της Μεσογείου δεν είναι μια πιθανότητα του μακρινού μέλλοντος. Το παρόν κείμενο περιέχει την περίληψη των πρώτων αποτελεσμάτων της έρευνας, καθώς το πλήρες κείμενο θα δημοσιευτεί σε διεθνές περιοδικό το 2010.